Kadıköy 'ün Kiliseleri - 3

Surp Takavor Kilisesi

Kadıköy Muvakkithane Caddesindeki meydanda  “ Ermeni Gregoryen “ kilisesidir.

                                                                                                   

Surp , Ermenice de Aziz anlamına gelir. Takavor ise , “ taç taşıyan ( kral ) “ anlamındadır.

Bu kilisenin adı ilk defa Sarkis Hovhannesyan “Başkent İstanbul’un Topoğrafyası” isimli orijinal eserinde geçmiş…. Ermeni asıllı bir tarihçi ve eğitimci Sarkis Sarraf Hovhannesyan , 1740 yılında Eğin’in Abuçeh Köyü’nde doğmuş ve 7 Mart 1805 tarihinde ölmüş.

( Bu kitabı , İstanbul 'u  ve İstanbul'un o tarihteki halini merak edenler için tavsiye ederim. )

Eserinden kilise ilgili paragraf şu şekildedir ;

“Haydarpaşa’dan sonra Türk, Rum ve az sayıda Ermeni ile meskûn Kadıköy gelir. Grekçe Halkidon, Ermenilere göre Kalkedon da denir. Sahile yakın Aya Efimia [ Ayia Evfemia ] adlı kubbeli bir Rum kilisesi vardır. Mahalle içinde de Ermenilerin Surp Asdvadzazin adlı çok eski ve harap, küçük bir kiliseleri bulunur. Katolikos Yeprem ve İstanbul Patriği Başepiskopos Abraham zamanında, şimdiki padişah Sultan II. Mahmud’un fermanı ile küçük Surp Asdvadzazin Kilisesi, güzel bir mimariyle yeniden inşa edildi.”

Yazara göre burada ; “Surp Asdvadzazin” isminde ayrıca içinde Surp Takavor’a atanmış küçük bir şapelin bulunduğu yıkılmaya yüz tutmuş bir kilise varmış.( MS.1720 )

Bina daha sonra cemaatten zenginlerinden biri tarafından  maddi katkı ile tamir edilmiş ve 1814'de ibadete açılmıştır.

Ağustos 1855'de çıkan Kadıköy yangında yanan bina bu sefer başka bir Ermeninin maddi katkısı ile yeniden inşa edilmiş ve Aziz Kral ( taç taşıyan ) anlamına gelen “Surp Takavor” adı ile 1858'de ibadete açılmış. Bu onarım sırasında avluya Hamazasbyan Muradyan adında bir de okul ilave edilmiş.

1862'de ölen Murat Garabetyan mabedin avlusuna defnedildikten bir müddet sonra eşi de oraya defnedilir.

Murat Garabetyan ve eşinin lahitleri...Dış kapıdan girişte hemen sağda ve solda .

İstanbul’da itfaiye teşkilatı kurulmadan evvel bu kilise kendisine bir tulumbacı takımı kurmuştur. Bunların ahşap olan koğuşu Güneşlibahçe sokağı tarafındaymış. Sonra bu teşkilat kaldırılınca burası yıkılarak kagir iki katlı bir dükkana dönüştürülmüştür. Ek binalardan Hamazaspyan (erkek) - Muratyan (kız) Ermeni okulu da (daha sonra Aramyan - Uncıyan olarak Mühürdar’a nakledilmiştir. Ve halen o bina durmaktadır. MEB ‘e bağlı özel okul olarak Ermeni çocukların gittiği bir okuldur.)

 

Avlusu hafta içi her gün saat 17:00’ye kadar herkese açık ve avluda fotoğraf çekebilirsiniz…. Ana bina içine girmek ve fotoğraf çekmek biraz imkansız gibi…Ancak, ayin sırasında girerek içini görme imkanınız var !

Bu son üç resim , kilise cematinin sayfasından alınmıştır.