Saraybosna ( Sarajevo ) Savaş Tüneli

   Saraybosna deyince 3 şey aklıma gelir ;

* 1914 yazındaki Arşidük Franz Ferdinand'ın sırplar tarafından suikaste uğraması ve sonucunda çıkan I. dünya savaşı,
* Güzel ve müreffeh bir Osmanlı şehri,
* 1992-1995 Sırp katliamı.....

2015 Haziranında Bosna-Hersek gezimizde eşim ile birlikte Saraybosna 'da "Savaş Tüneli " ni gezdik ve gezmek lazım !

Bosna-Hersek'teki Türk/müslüman unsurların katliamı sırasında (1992-1995) Sırp kuşatması altında bulunan Saraybosna'nın kurtuluşunu sağlayan 800 metre uzunluğundaki tünel, şimdi savaş müzesi ... 

Tam üç yıl boyunca kuşatma altında kalan Saraybosna 'ya, kentin çevresindeki dağlarda konuşlanan Sırp birlikleri günde ortalama 2-3 bin bomba yağdırmış. Savaş sırasında Boşnaklara gönderilen çeşitli yardımların hava alanından kente ulaştırılamaması nedeniyle, bir tünel kazılması yönünde karar alınmış. 

Saraybosna Havaalanı ile Butmir bölgesi arasında kalan 800 metrelik alana tünel kazma çalışması başlatılmış. 1993 yılının Temmuz ayında gizlice başlatılan çalışma 4 ay, 4 gün sürmüş. Askerler ve halkın işbirliğiyle kazılan bu tünel, 1 metre genişliğinde, 1,6 metre yüksekliğinde ve 800 metre uzunluğunda. 
Savaş sonrası Dobrinya mahallesindeki ev , savaş müzesine dönüştürülmüş. 

Halen müze olan evin dış cephesinde mermi izleri, iç duvarlarında ise savaşa ait resimler, asker giysileri ve ekipmanı teşhir ediliyor. Tünelin bir bölümü ziyaretçiler tarafından gezilebiliyor. Ayrıca, ziyaretçilere, müzenin kazılması sırasında ve savaş sırasında çekilen görüntüler izletiliyor. 

Saraybosna 'ya girişte ve içinde de mermilerden delik deşik olmuş evler halen görülebilmekte ! Bazıları ellenmemiş, bazıları sıvanmış ama belli.....

VEE .....BÜTÜN BUNLAR OLURKEN AVRUPA ( "UNO" ) ; 
SAVAŞ ÖNCESİ BOŞNAKLARIN ELİNDEKİ TÜM SİLAHLARI ALMIŞTI ! 

SIRP VAHŞETİ tam 3 sene boyunca Avrupa tarafından seyredildi... 
"Barış sever Avrupa !" ne zaman müdahale edeceğini çok iyi biliyordu...
Paris'te ayağa kalkan teröre lanet okuyan, tüm askeri gücünü terör için harekete geçiren aynı batı dünyası o zaman orada kılını kıpırdatmamıştı....

Eğer yolunuz Bosna-Hersek 'e ve Saraybosna 'ya düşerse mutlaka görün derim...

Saraybosna'ya  girmeden "Butmir " bölgesindeki SarayBosna Havaalanı yakınındaki Tüneli gösteren tabela...

Havaalanı  çevresi, fotoğraftaki gibi yüksek tepelerle çevrili ve sırp askerleri ile  çeteleri tarafından 24 saat etrafı bombalanarak gelen yardımlar engelleniyor.

"Kolar " ailesine ait bu ev  , İzzet Begoviç tarafından civarda tünel yapılmasına karar verilince aile tarafından orduya verilmiş.

Bu haritadan da anlaşılacağı üzere Saraybosna şehri tam bir çanağın ortasında...Uç kısmında kalan hava alanı ise şehrin dış dünya ile tek temas kurabildiği yer....Onun da çevresini sırplar kontrol altında tutuyor kuş uçurtmuyorlar... Saraybosna aç, susuz kimsesiz, çaresiz ..hergün insanlar ölüyor çarşı pazar bombalanıyor...İşte tünel bu şartlar altında 4 ay gibi kısa bir sürede yapılarak devreye sokuluyor..

Tünelin evin içinden giriş yeri..

Tünelin ziyaretçilere açık olan kısmı 20 metre...diğer bölümler ya çökmüş ya da şimdilerde güvenlik için iptal edilmiş !

Tünelin bulunduğu eve girince ; önce tünelin nasıl ve ne şartlarda yapıldığı ve Saraybosna kuşatmasının nasıl yaşandığıyla ilgili 30 dakikalık bir belgesel seyrediliyor.. 

Bu belgesel savaşın tüm dehşetini ve sırpların bütün acımasızlığı ile ortaya koydukları vahşeti gözler önüne seriyor.

                  Ekranda görülen hanım , evin hanımı Sida Kolar, ( Sida Nine ) şimdilerde  90 lı yaşların ortalarında

Adeta " UNO " korumasındaki Sırp askerleri ağır silahlarla şehri tarıyorlar..

Sırp ordusu iş başında...Şehri topa tutuyor. Savaş büyümesin diye Bosna lıların elindeki silahlara " UNO " birlikleri el koymuştu. Sırp tanklarını herhalde görmemişler !

Saraybosna 'nın günlük hali...bu bina şehre girerken fotoğrafladığım binalardan biri....Buraya almadığım bu yanan binalardan sarkan ve atlayanların olduğu görüntüler de var.

Tünel ev in içindeki " müze " bölümü.

işte sağda tünel ev....hava alanı ve ince hatla belirlenmiş tünel !

Tünelin temsili kesit maketi......

Şehrin içerisindeki bazı binalar "ibret-i alem " için bırakılmış...
Ancak, ibret alması gerekenler almış mı bilinmez!

Şehrin göbeğindeki bu bina ( tepelere bakan yüzü ) dehşetin bir tablosu gibi duruyor.....

BosnaHersek topraklarında 300 bine yakın Bosnalının katledildiği bu vahşette Saraybosna içine dışarıdan yapılan bombalama ve ağır silahlı saldırılarda 10 binlerce saray Bosnalı öldü…

Bunlardan 1600-1700 'ü çocuktu !