SELİMİYE KIŞLASINDAKİ LAMBALI KADIN !

FLORANGE NİGHTİNGALE MÜZESİ

( Lambalı Kadın - The Lady with the Lamp )

www.aloraart.com sitesinden alınmıştır.

Selimiye Kışlasında bir müze bulunduğunu ve de bunun Florance Nightingale ile ilgili olduğunu öğrenince kısa bir araştırmanın ertesinde Selimiye ‘de müze yönetimi amirliği ile temasa geçerek müzeyi ailece gezmek için randevu aldım. 

Randevu günü Selimiye Kışlasına gittiğimizde kışlanın Harem tarafındaki nizamiye kapısının bulunduğu yerden içeri alındık . Bir bekleme ve kabul salonunda gerekli güvenlik taramasından geçtikten sonra cep telefonlarımızı ve fotoğraf makinelerimizi teslim ettik ! ( doğrusu bunu hiç beklemiyordum .)

Selimiye Kışlası havadan görünüşü. 

(sağ öndeki kulenin oradaki misafirhanede bekleniyor.Sol arkadaki kule müzenin olduğu kule )

Belli bir misafir gurubu oluştuktan sonra bir görevli asker eşliğinde dahili servis otobüsü ile kısa bir yolculuktan sonra kışlanın ana kapısında indik. Burada bizi müzeden sorumlu bir binbaşı teslim alarak muhteşem bir giriş salonu ve onu takip eden ( tüm gn. kurmay başkanlarının büst ve fotoğraflarının bulunduğu ) güzel bir koridorun sonundan ( ki bu koridorda yıllar öncesi Kırım savaşı yaralıları yerlerde , yataklarda yatıyorlarmış )  Selimiye Camii tarafındaki kulenin bulunduğu yerdeki müzeye getirdi .

Selimiye Kışlasının hastane haline getirilen koridorlarını gösterir bir gravür

Kulenin alt odası olan giriş bölümünde Balkan savaşları, Çanakkale savaşı ve Kurtuluş Savaşı heykelleri sergileniyordu .  ( bunlardan bir tanesi de  Çanakkale Savaşı kahramanı Seyit onbaşıyı temsil eden heykeldi..) Mustafa Kemal Atatürk ‘ün maskı , savaş zamanı kullanılmış olan ateşli ve ateşsiz silahlar , I.Orduya ait flamalar ve Osmanlı Devlet armaları da bu giriş salonunda sergilenmekteydi.

Müzenin giriş salonundan görüntü 

( Fotoğraf ,  I.Ordu Komutanlığının hediye ettiği kitapçıktan alınmıştır. )

Hemen asma katta ve sonraki iki kat ise  Florance Nightingale müzesi olarak tasarlanmış. Hasta muayene odası olduğu söylenen ilk mekanda “ lambalı kadın - Florance Nightingale “ heykeli yer almaktaydı. Ve o yıllarda kullanılmış olan muayene odası eşyaları vardı. Raflarda ve dolaplarda el yapımı ilaçların olduğu ilaç kutuları , şişeleri vb. malzemeler….

Odadan yukarı çıkan spiral merdiven bizi Florance Nightingale ‘in odasına götürdü. Bu oda onun hem çalışma hem dinlenme hem de yatak odası imiş .. Odada masa başında ilaç imal ederken görüldüğü bir temsili heykelde mevcut.

Müzenin bulunduğu bu kuleye “ Babil kulesi “ denildiğini okumuştum bir yerde !

Florance nightingale ' in özel eşya ve diğer objelerin olduğu oda .

( Fotoğraf ,  I.Ordu Komutanlığının hediye ettiği kitapçıktan alınmıştır. )

Oldukça güzel ağırlandık . Kırım savaşı , Florance Nightingale ve olaylar hakkında bilgilendirildik. Kuleden istanbul’a Selimiye ‘ye bakmak ise ayrı bir heyecan ayrı bir güzellikti….Ne yazık ki buları sadece hafızamıza pozladık !

Her İstanbul ‘lunun ve de Kadıköy ‘lünün gidip görmesi gereken bir yer bu müze…. Tarihteki önemli yeri , etkinliği ve Hemşireliğin öncüsü Florance Nightingale ‘in gerçek doğduğu yeri görmek , Selimiye ‘nin Kulelerinden İstanbul ‘u seyretmek için !

Müze , Selimiye Kışlasının kuzeybatı köşesindeki kulenin bir bölümünün I.Ordu Komutanlığının izni ve desteği ile Türk Hemşireler Derneği tarafından 1954 yılında düzenlenmesi ile oluşmuş ve açılmıştır.

Müzede Florence Nightingale ’in eşyaları, fotoğrafları, elinden hiç eksik etmediği lambası, madalyaları , dönemin hatıra ve eşyaları ile  Sultan Abdülmecid’in hediye ettiği bilezik sergilenmektedir. Florence Nightingale ‘e ait pek çok el yazması not, mektup ve kullandığı eşyalarda yer almaktadır.


Müzenin bulunduğu kuzey batı kulesi                     I.Ordu Komutanlığının hediye ettiği kitap

İrtibat için :

Florence Nightingale Müzesi

Adres: Selimiye Kışlası Üsküdar İstanbul

Telefon: 0216 343 10 73

faks : 0216 553 10 09)

Ziyaretçiler , 2 gün öncesinden kimlik fotokopisi ve gezi saatlerini fax çekerek bildirmek zorundadır.
Ziyaret günleri : Hafta içi her gün sadece rezervasyon yaptırılması ile ziyaret edilebilir.
Müzeye giriş ücreti alınmamaktadır. 

NOT : Bu bilgiler 2010 yılı içindir. İrtibat telefonundan değişiklik olup olmadığının öğrenilmesi faydalı olur.

 Kırım savaşı yıllarında Selimiye kışlası ve oluşmaya başlayan İngiliz mezarlığını gösterir bir gravür.

Kadıköy Haydarpaşa 'da bulunan İngiliz mezarlığı hakkında daha fazla bilgi için bakınız ; http://kamilcaglayan.blogspot.com.tr/2015/12/kadkoy-deki-haydar-pasa-ingiliz-mezarlg.html

Selimiye Kışlası ve Florance Nightingale ‘in hikayesine gelince ;

1854 – 1855 yılları arasında yapılan Kırım savaşında mart 1854 ‘de İngiltere ve Fransa Osmanlının yanında Rusya ile savaşa girer…Ve Eylül ayında müttefik birlikler Kırım ‘a çıkarlar.

Savaş öncesi ve sırasında İngiliz Ordu Komutanlığı tarafından Selimiye ‘de ve Haydarpaşa Çayırında orduğâh , nakliye limanları ve sahra hastanesi kurulmuştur.

Cephede savaşacak İngiliz , Fransız ve Sardunya askerlerinin İstanbul üzerinden Kırıma gitmesi ve savaş süresince yaralanan askerlerin de İstanbul ‘a getirilmesi ile İstanbul açık bir karargah ve hastaneye dönüşür. Savaş ilerledikçe İstanbul ‘da bu yaralılara hizmet verebilecek yapı ve donanım olmadığı görülmüş ve savaş Osmanlı sağlık kuruluşlarının yetersizliğini ortaya çıkartmıştır.

1854-55 yıllarında Selimiye kışlası ve Haydarpaşa çayırında kurulan ordugâh

The Times gazetesinin Kırım Savaşını izleyen İstanbul muhabiri William Howard Russel , İstanbul ‘daki bu sağlıksız ve yetersiz koşulları gazetesinde yazınca, aynı gazete bir yardım kampanyası başlatır. Bunun üzerine İngiliz Savunma bakanlığı harekete geçmiş , İstanbul ‘a bir sağlık ekibi gönderilmesine karar verilmiştir. Bu amaçla 14 hemşire ve 24 rahibeden oluşan gönüllü bir ekip kurularak İstanbul ‘a gönderilir.

Başlarına da “ Türkiye ‘de İngiliz Umumi Hastaneleri Kadın Hastabakıcıları Hastanesi Müdürü “ unvanı ile  ( sonradan modern hemşireliğin kurucusu olarak tanınacak ve ünlenecek olan ) Florance Nightingale getirilmiştir.

Florance Nightingale

İstanbul ‘a 4 Kasım 1854 akşamı gelen ekip derhal Selimiye Kışlası ‘na yerleştirilir. Yaralılar için bakım yapılabilecek ilacın yanı sıra bu yaralılar için temiz bir mekan problemi olduğunu da gören Florance Nightingale ve arkadaşları , yapının en azından bir bölümünü altı ay içinde hastaneye çevirirler… Ekip , öncelikle odalarda ve koridorlarda hastaları hastalıklarına göre ayırarak pavillon sistemini kurar , o zamanlar pek aldırış edilmeyen Hijyene önem verirler. Gece gündüz demeden hasta ve yaralılara baktığı için askerler ona “ Lambalı kadın “ ismini  takmışlardı. Hastabakıcılıkta yeni yöntemler bularak ve bunları uygulayarak  , titiz bir hijyen anlayışı ile kışlada ölüm oranlarını düşürürler.

Selimiye Kışlası'nın  hastane olarak kullanıldığı dönemi gösteren 1856 tarihli taş baskı.

O sıralarda bir krokiye göre ; hemşirelerin kaldığı odalar , kışlanın Selimiye Camisi tarafındaki kulenin iki yanındaki kollarda yer almaktadır. Florance Nightingale ‘in yatma ve çalışma odası ise kulededir. 

Florance Nightingale ve arkadaşlarının çalışmaları kısa sürede sonuç vermiş , yaygın olan bulaşıcı hastalıkların da etkisiyle yüksek olan ölüm oranı düşmüştür.

Aynı yıllarda İstanbul ‘da bulunan Lady Alicia Blackwood anılarında Üsküdar ‘dan söz ederken , burada 5 bin yaralı ve hasta askerin tedavi gördüğünü ifade etmektedir.

1855'te kendisi de o ünlü "Kırım Ateşi "ne yakalanıp hastalandığında, "Yaralılar duvara dönüp ağlıyorlardı. Tüm umutlarını ona bağlamışlardı," diye yazılmış eve giden asker mektuplarında.

Hastalığı atlatır. 1856'da son hasta da taburcu edilir. Bayan Nightingale görevini tamamlamıştır. Artık vatanına geri dönebilecektir.

Lady Alicia Blackwood 'un bahsettiği Üsküdar ve çevresi ( 1850 'ler )

Lambalı Kadın - The Lady with the Lamp ( Florance Nightingale )

Modern Hemşireliğin kurucus Florence Nightingale kimdir ?

Florance Nightingale , varlıklı Nightingale ailesinin kızı olarak  1820 yılında İtalya 'nın Floransa kentinde doğduğu için ona bu ad verilir. Küçüklükten beri tutmuş olduğu günlüğüne 17 yaşında iken şu notları düşer : “Tanrı benimle konuştu ve beni görevlendirdi.” Daha sonraki yıllarda bu sesi tam 4 kez duyduğunu iddia eder.
19 yaşına geldiğinde ailesi ile birlikte İngiltere 'ye dönerler. Boş vakitlerinde sürekli pencere kenarında kitap okur. Tüm bu gösterişli hayat onun için sıkıcı ve depresiftir.  Londra ‘daki kır evlerinin çevresindeki yoksul insanları da sürekli ziyaret eder ve onlara çorba ile para götürür. Yine o yıllarda günlüğüne bir not daha düşer:
“ Aklım sürekli insanların yaşadıkları acı ile meşgul. Başka bir şey düşünemiyorum .”

24 yaşında iken birdenbire hastanelerde hastalara yardım ederek mutlu olabileceğini düşünür. Sürekli okumakta, hastane raporlarını incelemekte, hastanelerin daha iyi şartlara nasıl getirileceğine kafa yormaktadır. 26 yaşında iken Almanya da bir enstitüde din kadınlarının hemşirelik yaptığını öğrenir. Bunun kendisi için bir fırsat olabileceğini düşünür. Evliliğin ona göre olmadığını ve evlenirse ilahi görevini yerine getiremeyeceğini düşünmektedir. 33 yaşında evden ayrılmaya karar verir. 

Florance Nightingale Hasta bakıcılığın kötü adını silmek ve bunu meslek haline getirmek ister. Bunu ülkenin bakanlarına kadar iletir fakat izin alamaz.

Londra da umutsuz koşullardaki hasta hanımefendilerin bakımını üstlenen bir dernekte çalışmaya başlar.

Florance Nightingale

Bu sırada Kırım ‘da savaş başlamıştır. İşte o günlerde London Times gazetesi “Neden bizim de iyiliksever hemşirelerimiz yok?” diye başlık atar.

Ve Florance Nightingale  Selimiye kışlasında yeniden doğar !

Savaştan sonra da kendini bu mesleğe adayan ve hemşirelik mesleğinin kurucusu sayılan Florance Nightingale, İngiltere’de yeni kurulan Ordu Sağlığı Kraliyet Komisyonunda görev almıştır.                 1860’ta halkın verdiği bağışlarla meydana getirilen Nightingale Fonunu kullanarak, ilk Nightingale Hemşirelik Okulunu kurar. 

1907’de “Order of Merit” liyakat nişanıyla taltif edilen ilk kadın olur.

Florence Nightingale daha sonraki yıllarda İngiliz ordusu hakkında istatistiki bilgiler yayınlar. Yeni sivil ve askeri hastanelerin gerekli sağlık koşullarına uygun bir şekilde inşası söz konusu olduğunda, o gönüllü danışman haline gelmiştir. Deneyimleri hakkında birçok kitap yazar. En tanınmışı; Hasta Bakımı Üzerine Düşünceler, aile için pratik bir el kitabı olur.

Kronik yorgunluk sendromu sonrası önce görme yetisini kaybeder. 1910 yılında 90 yaşındayken bir gündüz uykusu sırasında hayatını kaybeder.

Öldüğünde yalnız Amerika'da binin üzerinde Nightingale Okulu vardır. Hemşireliği saygın bir meslek yapma amacına ulaşmıştır;

1961 yılında, Türkiye'de, Şişli'de açılan ilk Yüksek Hemşirelik Okulu'na onun adı verilmiştir.

İstanbul Çağlayan’da halen Nightingale’in adını taşıyan bir hastane de bulunmaktadır.

Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı

Selimiye Kışlası'nın 1880 ve 1893 yılları arasında bir tarihte çekilmiş olan fotoğrafı 

(Abdullah Biraderler, ABD Kongre Kütüphanesi)